Sylwester Bartczak

Peterwitz – Piotrowice Świdnickie

Zmniejsz czcionkę Zwiększ czcionkę Rozmiar tekstu Wydrukuj tę stronę

peterwitz_piotrowicePIOTROWICE /niem. PETERWITZ, PITERWITZ, PETERSDORF/ leżą 11 km na północ Świdnicy i 3,5 km na płn. wsch. Od Jaworzyny Śląskiej, najwyższe wzniesienia, 198, 209 i 216 m npm.

Piotrowice mają genezę słowiańską, a nazwę zawdzięczają swojemu właścicielowi Piotrowi Włostowi, do którego należały ok. roku 1110. W latach 1198/1201 biskup JAROSLAW z Wrocławia przekazał wieś Piotrowice parafii w Pożarzysku. 27 czerwca 1266 proboszcz kościoła Bożego Ciała w Piotrowicach, GERARD, został przedstawiony przez księcia Henryka III biskupowi TOMASZOWI /1232-1268/  z Wrocławia, jako kandydat do nieobsadzonego kościoła parafialnego w Świdnicy. Niektórzy badacze uważają, że w tym okresie mógł być wybudowany kościół. W 1335, w rejestrze dziesięcin nuncjusza GALKARDUSA wzmiankowany był kościół we wsi Piotrowice należący do Świdnicy. W 1554 archidiakon wrocławski zmienił prawo patronackie nad kościołem w Piotrowicach, odbierając je Jaroszowowi na rzecz Pastuchowa.

Przed rokiem 1500 Piotrowice należały do Ulricha /?/ von Liebethal, którego żona zmarła w 1500. Nagrobki obojga znajdują się w Piotrowickim kościele. W 1524 właścicielem wsi był młody szlachcic Niklas von Affe, członek polubownej komisji do pogodzenia spierających się w latach 1522 i 1524 rady Świdnicy i gminy. W 1536 właścicielem był Niklas von Reibnitz, w 1548 George von Reibnitz, a obok niego wymieniany jest równocześnie Christoph von Gotsch tj. Schaffgotsch, a od 1550 Leonhard von Gellhorn. Piotrowice podzielone były na dwa folwarki, z których większy posiadali zdaje się Reibnitzowie. Georg von Reibnitz w 1571 /nagrobek od zakrystii w kościele/, nazywano go również Jurge Reibnitz von Piterwitz. Po nim w latach 1568-1594 nastąpił Jacob von Zedlitz Nimmersatt /Świdnik/, z domu Maiwaldau, człowiek bardzo ceniony. Cesarz Rudolf II nadał mu gród Bolków, który w jego rodzinie pozostał do 1703, otrzymał też Kaczorów koło Bolkowa. Jemu przypisuje się budowę zamku w Piotrowicach w latach 1590-1598. Zmarł 9 grudnia 1601, a w północnej ścianie kościoła zachowały się płyty nagrobne jego i jego żony, przypuszczalnie miał sam sobie ufundować grób. Od 1610 jako właściciel Piotrowic wymieniany jest Nikolaus von Reibnitz, ale równocześnie, bo od 1601 do 1616, wdowa Barbara von Gotesch z domu Schwarzbach, jako dożywotnia Pani na Piotrowicach. Musiała ona umrzeć bezdzietnie, gdyż po niej dziedziczyłLadislaus von Zedlitz, rycerz zakonu joannitów, komtur w Strzegomiu, Lwówku, Złotoryi i Dzierżoniowie, radca cesarski. Z powodu różnorakich zasług dla Śląska został podwyższony do godności barona mając w swoim herbie podwójny hełm z dwugłowym orłem. Ten herb wraz z herbem jego przodka, Jacoba von Zedlitza zostały umieszczone nad wejściem do zamku. Ladislaus niedługo jednak władał Piotrowicami, gdyż zmarł w 1617 i od początku 1618 lub 1619, dziedzicem był Abram /Abraham/ von Zedlitz Nimmersat, baron na Bolkowie i Kaczorowie, jednak ten również zszedł w 1620. Dwaj ostatni byli zapewne braćmi bądź bliskimi krewnymi Jacoba von Zedlitz.

W 1620 Piotrowice należały do Sigismunda von Nostitza Zieberdorf na Proszkowicach, który w 1622 kupił od Christopha von Zedlitza Łażany i Żarów i ożenił się z Ewą von Bibran. Zmarł 18 grudnia 1641 i został pochowany w miejscu zamieszkania tj. w Łażanach. Jego syn Sigismund von Nostitz odziedziczył po ojcu dobra Łażany, Piotrowice, Żarów i Proszkowice. Był on właścicielem królewskiego sądu w Świdnicy. W roku 1648 przybyła do Piotrowic Barbara von Ratschin ur. W Bischowsheim. Ta sama w roku 1635 wraz z mężem Heinrichem von Ratschin musiała opuścić swoje dobra w hrabstwie kłodzkim, z powodu zawieruchy wojennej i prześladowań religijnych i uciekać do Prus. W 1640 zmarł jej mąż, a tuż po tym przyszła na 1)iat ich córka. Z trojgiem dzieci przybyła do Piotrowic, a jej najmłodsza córka Barbara została dziedziczką wsi, wychodząc w 1658 za mąż za wspomnianego wyżej Sigismunda von Nostitz. Szczęśliwe małżeństwo, z którego przyszło na świat dwóch synów i jedna córka,  zostało niebawem przerwane morderczą ręką. Otóż sąsiadem Nostitza był von Mesenau z Przyłęgowa i Borzygniewa. Zachodziły między nimi różne waśnie. Powodem ich była mięin. Droga leżąca na terenie von Mesenau, którą Nostitz jeździł do Łażan i Proszkowic, a drugiej strony polowania urządzane przez von Mesenau, a przynoszące szkody na terenach Nostitza. Polubowne próby zażegnania sporu zakończyły się fiaskiem i sąsiedzi nadal szkodzili sobie wzajemnie. Ponieważ szkody z polowań były dotkliwsze, Nostitz zareagował pierwszy, zabijając psa myśliwskiego należącego do Mesenau. Ten postanowił wziąć srogi rewanż. 17 lipca 1663, gdy Nostitz z żoną i dwojgiem dzieci jechał do Wrocławia, został napadnięty pod Borzygniewem przez Mesenau. Stangret i foryś karety otrzymali ostry nakaz zatrzymania, a tutejszy właściciel używając obelg, zażądał od Nostitza satysfakcji za swojego psa. Zaskoczony i rozgniewany potwarzami Nostitz sięgnął po pistolet i wystrzelił, ale chybił. W odpowiedzi von Mesenau dał znak swojemu człowiekowi ukrytemu w ostatnim ogrodzie w Borzygniewie, a ten strzelił raniąc śmiertelnie Nostitza, który padłszy trupem na kolana przerażonej żony, został odwieziony do Piotrowic. Trzy lata później Caspar von Zedlitz na Tiefbarze, Tłumaczowie i Lubachowie, poślubił 26 letnią wdowę Barbarę von Nostitz i wraz z bratem objął opiekę nad jej dziećmi: Heleną, Barbarą i Ottonem Sigismundem von Nostitzem i wspólnie władali łażańskimi dobrami. Jego żona zmarła 20 marca 1671 i została pochowana w Łażanach. Po osiągnięciu dojrzałości, Otto Sigismund Nostitz, posiadł w 1694 ojcowskie dobra: Piotrowice, Zarów i Łażany. Proszkowice zostały zamienione na Mieczków, Pielaszkowice, Jańczów i Sokolniki, należące wcześniej do von Rechenberga. Do tych dóbr dołączył jeszcze lenno saksońskie Holzkirch, wykupione na własność. Ożenił się z Barbarą von Seyer Thoss. Zmarł w 1703 i został pochowany w Łażanach, a jego żona w Świdnicy. Spadek przejął ich jedyny syn Carl Gottlieb von Nostitz, ur. 27 października 1690, który w październiku 1716 pojął za żonę Beatę Abigail von Siegroth Schlawikau /Sławków/ z domu Muhlratschutz. Był on szambelanem króla Polski i księcia Saksonii oraz głównym poborcą podatkowym księstwa świdnickiego i został podwyższony do godności barona. Wybudował pałac w Łażanach i zmarł bezdzietnie w 1741, kończąc jedną linię rodu Nostitzów. Wdowa Beata Abigail wyszła za mąż 15 sierpnia 1745 za bohatera, marszałka polnego Wilhelma Diettricha von Buddenbrok, który z powodu zasług w długoletniej służbie pokojowej i wojennej, wyróżniony został przez króla Fryderyka II Wielkiego tytułami: Rycerza Orderu Czarnego Orła, Guwernera Miasta i Twierdzy Wrocław, Proboszcza Szlachetnego Założenia św. Wolfganga w Soest w Westfalii i wieloma innymi. W długim i burzliwym życiu służył on wiernie trzem królom, biorąc, do późnej starości, udział w wielu zwycięskich bitwach wojen śląskich, jak np. pod Dobromierzem. Zmarł 28 marca 1757, a 31 marca został pochowany w Piotrowicach. Był on dobroczyńcą biednych, przekazał kapitał z talarów Rzeszy na szpital dla potrzebujących w łażańskich dobrach. Wdowa po nim, feldmarszałkowi von Buddenbrok zmarła w pałacu łażańskim 26 lipca 1770, w wieku 70 lat i 31 lipca spoczęła u boku ostatniego męża. Zgodnie z testamentem dobra podzielono, i tak Mieczków, Pielaszkowice, Jańczów i Sokoniki, zostały przy jej pasierbie generale – lejtnancie von Buddenbrok, szefie królewskiego korpusu kadetów w Berlinie, a Piotrowice, Łażany, Żarów i Beatenwald, ze wszystkimi przyległościami przypadły obu najstarszym hrabiom von Burghaus. Kiedy zostali oni pełnoletnimi, samodzielnym dziedzicem łażańskich dóbr został w 1775 starszy z nich, hrabia Rzeszy Niklas August Wilhelm von Burghaus ur. 14 czerwca 1750. Był on pod wieloma względami postacią wybitną. Założył Śląskie Towarzystwo Ekonomiczno-Patriotyczne, działające jeszcze w XIX w. Zbudował pierwszy na Śląsku most żelazny w 1796 spinający brzegi Strzegomki, zainicjował budowę długiego kanału wodnego, dając przy tym na dłuższy czas zatrudnienie dla ogromnej liczby ludności. Jemu zawdzięczała gmina Łażany zgrabny budynek szkolny, jego dobroczynność odczuł też kościół w Piotrowicach. Przed śmiercią przeznaczył 1000 talarów Rzeszy z postanowieniem, że w każdą rocznicę jego śmierci, będzie się przeznaczać wyprawki w wysokości 50 talarów dla zacnych, pozbawionych ojców i matek dziewcząt. Posiadane dobra podniósł do majoratu /niepodzielności/ , po czym zmarł 4 czerwca 1812 jako rycerz zakonu joannitów, desygnowany komtur von Wittersheim, starosta krajowy, komisarz spraw gruntowych powiatu strzegomskiego, dyrektor Towarzystwa Ekonomiczno-Patriotycznego księstwa świdnickiego. Jago ciało zgodnie z życzeniem zmarłego spoczęło pod pomnikiem w centrum dóbr łażańskich naprzeciw zamku. Po nim dziedziczył młodszy brat, hrabia Rzeszy Niklas Friedrich Ludwig von Burghaus na Kórnicy, major królewski, ur. 16 marca 1754, jednakże zmarł on w tym samym roku co starszy brat i został pochowany w Piotrowicach. Obaj byli bezdzietni, toteż majorat przeszedł na ich krewnego hrabiego Rzeszy Friedricha von Burghausa, królewskiego szambelana dworu, prezydenta Towarzystwa Ekonomiczno-Patriotycznego, dyrektora /starosty/ krajowego księstwa świdnickiego i jaworskiego, rycerza czerwonego orderu orła 3 klasy i innych jeszcze zasług, ur. 26 października 1796. Wybudował on w 1824 folwark na północny zachód od Piotrowic, przy Rodelandzie i nadał mu nazwę Fridrichsrode. Zyski z tego folwarku miały służyć wyposażeniu osieroconych dziewcząt, a zatem na Polku działalności dobroczynnej, Friedrich von Burghaus dorównywał swoim poprzednikom. Jego żoną była Hrabina Adelheid Henkel von Donnersmark.

Około roku 1785 w Piotrowicach żyło 390 mieszkańców, a wtym: 10 rolników, 34 ogrodników, 6 chałupników. We wsi był kościół katolicki /filia Śmiałowic/, kościół ewangelicki, mieszkanie kaznodziei, szkoła ewangelicka i dwa folwarki. Około roku 1886 Piotrowice tworzyły obwód urzędowy, do którego należała wieś i dominium Piotrowice oraz Nowice. Liczba mieszkańców wzrosła do 1341; w większości zatrudnieni byli w fabrykach Żarowa i Jaworzyny. Do osady należały dwie cegielnie, w których wyrabiano cegłę szamotową i klinkierową. Na wzniesieniu, na południe od wsi, znajdował się wiatrak. Na Kamiennej Górze stał pomnik ufundowany w 1873 przez hrabiego Burghausa, noszący nazwy wszystkich wojen, w czasie których, przez teren gminy piotrowickiej maszerowały wojska, a więc 1864, 1866 i 1870/71. Na miejscu starego ewangelickiego kościoła, w 1885 stanął, ok. 7 m wysokości, pomnik piaskowcowy z wizerunkiem hrabiego Burghausa.

Musisz się zalogować, żeby komentować Zaloguj