Alt Jauernick – Stary Jaworów i Neu Jauernick – Nowy Jaworów

Stary Jaworów (niem. Jauernic, Jauernick, Alt Jauernick), po II wojnie światowej Stary Jaworów, leży 7 km na płn. zach. od Świdnicy i 3 km od Jaworzyny Śląskiej. Najwyższe wzniesienia: 261 i 258 m npm.

Około roku 1200 wieś Javorovo została nadana przez biskupa Jarosława z Wrocławia parafii w Pożarzysku. 29 września 1323 roku rycerz Jan Wegeste z roku von Czedelicz zasądził sołtysa z Javorova – Mathensa. Kościół parafialny Beaty Merii Virginis zdradza swoją XIII-wieczną genezę. 14 czerwca 1376 roku był wzmiankowany przez kardynała Jana od Św. Marka jako kościół w Javorovie należący do Świdnicy.

W 1548 roku wieś należała do Sigismunda von Seidlitz, który prowadził urbarze, w lutym 1568 roku do Hartwiga von Seidlitz, w 1594 do barona Karla von Kittlitz, w 1624 roku do barona Ferdinanda von Kittlitz, w 1694 roku do jego syna Heinricha Aleksandra von Bibran, który regulował urbarz piwny, w 1733 do hrabiego Frantza Juliusa von Nimptsch, po nim do Gottfrieda von Kehlera, świdnickiego burmistrza i radcy dworu, następnie do jego syna Gottfrieda von Kehlera juniora, starosty krajowego, który sprzedał ją w 1784 roku baronowi von Richthof, drugiemu synowi barona von Richthof na Kohlbergu (Wzgurzu Węgielnym) koło Strzegomia.

Około roku 1785 Stary Jaworów liczył 258 mieszkańców, w tym 15 rolników, 16 ogrodników i 6 chałupników. Wieś posiadała kościół katolicki, dwie szkoły, folwark i młyn wodny Buschmulle, poruszany nurtem Pełcznicy, w pobliżu Nowego Jaworowa. Nowy Jaworów nosił wówczas nazwę Nowy Jawornik (niem Neu Jauernig) i stanowił kolonię Starego Jaworowa liczącą 34 mieszkańców, w tym 8 chałupników. Nazwa, którą kolonia, a obecnie samodzielna wieś nosiła od początku swojego istnienia, tzn. Nowy Jawornik przetrwała do naszych czasów i przed kilkudziesięciu laty została zmieniona na Nowy Jaworów, co jest zgodne z pierwotną nazwą wsi macierzystej Jaworów.

Około roku 1886 Stary Jaworów liczył 574 mieszkańców, a kolonia Nowy Jawornik 102. W katolickiej szkole filialnej z jednym nauczycielem uczyło się 98 dzieci, a w ewangelickiej, także z jednym nauczycielem 83 dzieci. Katolicy mieli własny kościół (filia Milikowice), natomiast ewangelicy musieli uczęszczać do Kościoła Pokoju w Świdnicy. We wsi oprócz dominium istniał również wiatrak. Do osobliwości należał zegar z kurantami znajdujący się na dworze dziedzica, wykonany w 1790 roku przez mistrza kowalskiego z Nowego Jawornika.

W drugiej połowie XIX w. (1886 rok) Stary Jaworów był siedzibą obwodu urzędowego, do którego należały: dominium i wieś Stary Jaworów, Nowy Jaworów oraz wsie: Górne, Dolne i Środkowe Milikowice i Witków. W Starym Jaworowie był urząd stanu cywilnego.

Około 1910 roku Stary Jaworów liczył 516 mieszkańców, a Nowy Jawornik 137. Wieś macierzysta posiadała urząd obwodowy i pocztę, natomiast urząd stanu cywilnego dla obu części był w Jaworzynie Śląskiej, gdzie był także urząd telefoniczny i stacja kolejowa. Osobliwe jest, że jeszcze przez kilkanaście lat po założeniu linii kolejowej Wrocław-Świebodzice, Jaworzyna była stacją mało znaną i na określenie jej miejsca, w niektórych publikacjach traktujących o budowie kolei, używano określenia „Jawornik (stacja Jaworzyna)”. Można powiedzieć zatem, że Jaworów był w swoim czasie ważnym punktem sieci kolejowej w Rzeszy, przywłaszczając sobie nieco splendoru rodzącej się dopiero Jaworzyny. W praktyce mieszkańcy wsi, aby skorzystać z dobrodziejstwa jazdy pociągiem musieli pokonywać spory kawałek drogi pieszo lub końmi. W lepszej sytuacji byli mieszkańcy kolonii Nowy Jawornik.